Lisanslı Depoculuk Nedir?

Merhaba. Bir önceki yazıda Elektronik Ürün Senedi (ELÜS) Nedir? diye sormuş, Lisanslı Depoculuk, Ürün İhtisas Borsacılığı, Yetkili Sınıflandırıcılar vb. terimlere değinmiştik. İşin özü tarım ürünlerinin depolanmasını kolaylaştırmak ve ekonomi, finans dünyasına yeni bir yatarım aracı kazandırmak olan sistem birçok unsurun bir araya gelmesiyle işlevsellik kazanmaktadır. Burada yazı dizimize ELÜS’ler ile başlamamızın nedeni yatırımcılar arasında el değiştiren, para karşılığında fiziksel ürünler yerine hesabımıza elektronik bir senet geçmesi nedeniyle ilk önce ELÜS’leri açıklamanın daha doğru olacağı düşündük fakat gerçek manada bu sistemin temelinde Lisanslı Depoculuk vardır.

Peki Lisanslı Depoculuk nedir? Herkesin yaptığı gibi bende topu ilk önce 5300 sayılı Tarım Ürünleri Lisanslı Depoculuk Kanununa atacağım. Lisanslı depoculuk sistemi bu kanun ve 5174 sayılı Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği Kanununu ilgili maddeleri uyarınca şekillenmektedir. Lisanslı Depoculuk Sistemi kanununda da belirtildiği gibi Gümrük ve Ticaret Bakanlığı kontrolü ve denetiminde gerçekleşen bir sistemdir. Lisanslı depoculuk sistemi bakanlık, yetkili sınıflandırıcılar, borsa, lisanslı depo şirketleri, bankalar, aracı kurumlar, Elektronik Kayıt Kuruluşu, Takasbank, Lisanslı Depoculuk Tazmin Fonu ve sigorta şirketlerinin ortak faaliyeti ile işler ve gerçekleşir.

Lisanslı Depo, bir veya daha fazla silonun yönetmeliklerle belirlenmiş koşulları sağlaması suretiyle bir anonim şirket tarafından işletilmesi olayıdır. Lisanslı depolar kuruluş ve faaliyet iznini Gümrük ve Ticaret Bakanlığından alırlar. Ara ara faaliyetleri için denetlenir, bir şikayet durumunda teftiş edilirler. Çok kaba bir tabirle lisanslı depo yatırımcıların elinde bulunan ELÜS’lerin fiziksel karşılıklarının saklandığı kiralık depolardır. Bir lisanslı deponun tüm faaliyetleri lisanslı depo işletmesi tarafından hazırlanan ve bakanlık tarafından onaylanan Lisanslı Depo Ücret Tarifesinde yazmaktadır.

Peki neden Lisanslı Depoya ihtiyacımız var? Diye soracak olsak maddeler halinde cevabı şöyle verebiliriz.

• Lisanslı depolar uygun fiyata ürünleri sağlıklı ve daha uzun süre saklama imkanı sağlar.
• Devlet denetiminde ve güvencesindedir.
• Lisanslı depolar sigortalıdır.
• Ürünler belirli sınıf ve kalitede ayrıştırılarak tutulurlar.
• Lisanslı depolar ürün muhafaza konularında sürekli takip edilirler
• Tüm ürünler TSE standardı kapsamında sınıflandırılır.
• Ürünlerin el değiştirmesi borsalar üzerinde çok kolaydır.

Lisanslı depoculuk sistemi dünyada yıllardır uygulanan bir sistemdir. Her ne kadar finansal bir yatarım aracı ortaya çıkarmak olsa da buradaki asıl amaç tarımsal ürün üreten çiftçilerin daha fazla kazanmasını sağlamaktır. En basit anlatımla bir çiftçi ürününü hasat ettikten sonra ürünün bol olduğu sezonda ucuz fiyattan satmaktansa lisanslı depoya koyarak değerlendiğine inandığı bir zaman satabilir. Lisanslı depolar ticaretin kalbi borsalar ile elektronik olarak iletişim halinde olduğundan bu satım işlemi bir gün içinde gerçekleşebilir ve sistemin yapısı itibariyle satış gerçekleştiğinin akşamı hesabında parasını görebilir. Buradaki püf noktası çiftçinin ürünü kendi saklamaya kalktığında pazara sunma sürecinin çok uzun olmasıdır. Ürünün depolanan yerden alınarak araçlara yüklenmesi, ticaret borsalarına veya alım satım işleminin yapıldığı pazarlara ulaştırılması, ürünün kalitesinin belirlenmesi, bir alıcının bulunması çok uzun bir süreçtir. Bu süreçte bir alıcı çıkmaz ise tüm işlemler bir daha baştan yapılmalıdır. Bu oldukça masraflıdır ve çiftçilerin maddi kayıplar yaşamasına neden olabilir.

ELÜS’lerin ürün ihtisas borsası üzerinden alım veya satımının yapılması ticaretin kayıt altına alınması işlemini de kolaylaştırmaktadır. Tüm işlemler bankacılık sistemleri üzerinden gerçekleştirildiği için yapılan alım satım işlemi otomatik olarak kayıt altına alınmış olur.